Doświadczenie aksjologiczne jako wyraz równowagi pomiędzy subiektywnym czuciem wartości a ich obiektywnym charakterem
Słowa kluczowe:
doświadczenie aksjologiczne, wartość, czucie wartości, poznanie wartości, podmiot, obiektywizm wartościAbstrakt
Próba naukowego, teoretycznego opisu doświadczenia aksjologicznego nie ujmuje istoty tego doświadczenia. Doświadczenie wartości nie stanowi bowiem aktu poznawczego w sensie ścisłym. To dzięki sferze emocjonalnej, intencjonalnemu ukierunkowaniu uczuć, człowiek doświadcza wartości w sposób źródłowy, bezpośredni. Doświadczenie wartościma przez to wymiar ściśle podmiotowy. Jednocześnie w przeżyciu tym podmiot doświadcza przedmiotowego obiektywizm u aksjologicznych fenomenów. W opracowaniu podjęty zostaje wysiłek wykazania, że jednoczesna odrębność zarówno bieguna podmiotowego, jak też przedmiotowego oraz ich synchroniczna, wzajemna zależność wyrażają antynomiczny charakter doświadczenia aksjologicznego. Cel pracy stanowi uzasadnienie tezy, że doświadczenie wartości jest wyrazem równowagi pomiędzy tymi aporiami subiektywnym czuciem wartości przez podmiot z jednej strony oraz obiektywną naturą aksjologicznych fenomenów z drugiej strony.
Bibliografia
Buczyńska-Garewicz H., Uczucia i rozum w świecie wartości. Z historii filozofii wartości, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975
Bukowski P., Zgoda między antynomiami – propozycja antropologii „zakorzenienia i emancypacji” w ujęciu Chantal Delsol, [w]: Filozofia a praktyka, L. Kopciuch (red.), Lublin 2015.
Hartmann N., Ethik, Berlin-Leipzig 1926.
Jagiełło J., Niedokończony spór o antropologię filozoficzną, Warszawa 2011.
Kraków 2006.
Majewska Z., Kryteria typologii doświadczenia aksjologicznego, [w]: P. Duchliński (red.), Dziedzictwo fenomenologicznej. Studia i szkice, Kraków 2011.
Niemczuk A., Metapraktyczna modyfikacja aksjologii fenomenologicznej, [w]: P. Duchliński (red.), Dziedzictwo aksjologii fenomenologicznej. Studia i szkice, Kraków 2011.
Orlik P., Fenomenologia świadomości aksjologicznej (Max Scheler – Dietrich von Hildebrand), Poznań 1995.
Orlik P., Poznawanie wartości za pomocą uczuć intencjonalnych – koncepcja Maxa Schelera, [w]: T. Buksiński (red.), Prawda i wartości w poznaniu humanistycznym, Poznań 1992.
Orlik P., Wartościowanie a ocenianie, [w]: T. Buksiński (red.), Człowiek w świecie znaczeń, Warszawa 1991.
Prusik W., Fenomenologia wartości. Max Scheler i Nicolai Hartmann, Szczecin 2011.
Pyka M., O uczuciach, wartościach i sympatii. David Hume, Max Scheler, Kraków 1999.
Scheler M., Der Formalismus in der Ethik und materiale Wertethik. Neuer Versuch der Grundlegung eines ethischen Personalismus, Bern 1954.
Scheler M., Dobra a wartości, [w]: W. Galewicz (red.), Z fenomenologii wartości, Kraków 1988.
Scheler M., Normatywne i deskryptywne znaczenie „ordo amoris”, [w:] O miłości. Antologia, M. Grabowski (red.), Toruń 1998.
Scheler M., Wartości „wyższe” i „niższe”, [w]: W. Galewicz (red.), Z fenomenologii wartości, Kraków 1988.
Scheler M., Z fenomenologii życia emocjonalnego, [w]: A. Węgrzecki, Scheler, Warszawa 1975.
Siemianowski A., O możliwości uprawiania etyki wartości, [w]: P. Duchliński (red.), Dziedzictwo aksjologii fenomenologicznej. Studia i szkice, Kraków 2011.
Siemianowski A., O udziale i roli uczuć w doświadczaniu wartości, [w]: P. Duchliński, G. Hołub (red.), Oblicza doświadczenia aksjologicznego. Studia i rozprawy, Kraków 2011.
Sipiński B., O doświadczeniu wartości pierwszej. Esej o różnicy aksjologicznej, [w]: P. Duchliński, G. Hołub (red.), Oblicza doświadczenia aksjologicznego. Studia i rozprawy, Kraków 2011.
Skarżyńska T., Problemy „wglądu w istotę” w fenomenologicznej fazie poglądów filozoficznych Maxa Schelera, [w]: „Studia Filozoficzne” 4(245) 1986
Stachewicz K., Doświadczenie aksjologiczne w perspektywie wyrażalności i niewyrażalności, [w]: P. Duchliński, G. Hołub (red.), Oblicza doświadczenia aksjologicznego. Studia i rozprawy, Kraków 2011.
Tischner J., Fenomenologia świadomości egotycznej, [w]: tegoż, Studia z filozofii świadomości,
Tischner J., Myślenie według wartości, Kraków 1993.
Węgrzecki A., O poznawaniu drugiego człowieka, Kraków 1992.
Węgrzecki A., Scheler, Warszawa 1975.
Zuziak W., Aksjologia Louisa Lavelle’a wobec ponowoczesnego kryzysu wartości, Kraków 2012.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Zeszyty Formacji Katechetów
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
